شوک‌درمانی دولت در سال پایانی تشدید می‌شود

روند ناکارآمدی‌ها در دولت یازدهم به جایی رسیده است که حامیان دیروز روحانی به منتقدان جدی و سرسخت سیاست‌های دولت در عرصه‌های مختلف تبدیل شده‌اند و هربار به بهانه‌ای به نقد دولت و عملکرد آن می‌پردازند. این روند کار را به جایی رسانده که عده‌ای از همین حامیان دیروز روحانی معتقدند این دولت اولین دولت تک‌دوره‌ای پس از انقلاب خواهد بود. با مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی درباره ویژگی‌های منحصر به فرد دولت یازدهم در هفته‌دولت به گفت‌وگو نشستیم. محمدی معتقد است دولت تلاش می‌کند ناکارآمدی‌های خود را با شوک‌درمانی جبران ‌کند. پاسخ‌های مهدی محمدی به سئوالات یالثارات پیش‌روی شماست:

دولت تک سیاستی

۱- در مورد عملکرد دولت چند نکته قابل توجه ذکر می شود: تک سیاستی بودن این دولت است. در واقع این دولت از روز اولی که روی کار آمد بجز حل موضوع هسته ای و توافق در این موضوع و توافق با ۵+۱، هیچ برنامه دیگری در هیچ حوزه ای نداشت. حتی در این‌باره که بعد از توافق، چگونه این توافق را تبدیل به رفاه نماید، برنامه ای نداشت. در بقیه حوزه های سیاست خارجی مثل حوزه منطقه‌ای نیز مانند بهم ریختگی ابتدای دولت، این بهم ریختگی امروز تشدید شده است.

در واقع در هیچ یک از حوزه های سیاسی، اقتصادی، دیپلماتیک و اجتماعی برنامه خاصی از دولت شاهد نبودیم؛ لذا عملکرد خاصی هم وجو نداشت. در واقع دولت، یک دولت تک سیاستی و تک کارنامه ای است و آن هم توافق هسته ای می باشد. بنابراین مجبور است به هر قیمتی از این تک سیاست و برنامه‌ای که اجرا شده است دفاع کند. این نکته مهم در مورد این دولت است که آسیب بسیار جدی وارد می کند. چرا که همه امکانات و ظرفیتها بر روی یک هدف متمرکز شده است که اگر آن هدف اشتباه انتخاب شده و یا شکست بخورد، خسارتهای سنگینی به کشور وارد می کند و گاهی این خسارات غیر قابل جبران می باشد؛که الان نیز در موضع برجام شاهد آن هستیم.

بازگشت به دوران هاشمی با نسخه بدلی

۲- ویژگی دوم این دولت این است که یک بازگشت جدی از حیث اصول کشورداری به سیاستهای دوران آقایان هاشمی و خاتمی را شاهد هستیم. در واقع سیاستهای آن۱۶ سال یعنی فاصله سالهای۶۸ تا ۸۴ عیناً و تقریباً در این دولت باز تولید شده است، حتی چهره هایی که در این دولت استفاده شده است، همان چهره ها هستند، بنابراین عملاً از لحاظ نحوه اداره کشور و کشورداری الگوی جدیدی در این دولت در همه حوزه ها بویژه اقتصادی ارائه نشده است. استراتژی این دولت در اقتصاد، استراتژی آزادسازی و هضم شدن در اقتصادجهانی، استقراض خارجی، جذب سرمایه گذاری خارجی، بی اعتنایی به تولید داخلی، قطع یارانه به صنایع داخلی و تبدیل شدن به شریک بنگاههای خدماتی و اقتصادی خارجی بوده است،که این سیاستها قبلاً در آن ۱۶ سال اجرایی و تجربه شده است.

از این جهت اساساً این دولت ایده قدرتمند و گفتمان مستقلی نداشته است، لذا به همین دلیل است که می بینیم نتایجی که این دولت گرفته بسیار ضعیف تر از نتایجی است که حتی در آن ۱۶سال گرفته شده است و این بدین دلیل است که آن نسخه، نسخه اصلی بوده و این نسخه، نسخه بدلی است. این دولت نتوانست یگ گفتمان مستقل و قائم به ذات برای خودش تولید کند و از این ناحیه ضربه خورده است.

ولنگاری امنیتی هم رسید

۳-ویژگی سوم این است که این دولت در برخورد و تعامل با طرف خارجی بسیار و شدیداً بی احتیاط است و این عملکرد سبب یک ولنگاری امنیتی شده است. ولنگاری که منجر شده است رهبرمعظم انقلاب نسبت به موضوع نفوذ مجدداً حساس بشنوند و هشدار بدهند. مسائل این موضوع بسیار متنوع است، حجم قابل توجهی از رفت و آمدها تعاملات، قراردادها، توافقات، پیوستن به کنوانسیونهای بین المللی، مذاکرات عادی، مذاکرات محرمانه بین دولت و طرف های مختلف خارجی راجع به طیف وسیعی از موضوعات در حال انجام است که نه اشراف اطلاعاتی کاملی روی آنها وجود دارد و نه موضوعات و نحوه بحث درباره این موضوعات جایی هماهنگ شده و نه روشن است که چه توافقاتی دارد انجام می شود و کدام دسته از این توافقات بدون اجازه نظام در حال اجرا شدن است؛ نمونه خیلی روشن آن نیز این توافقی است که دولت با کارگروه اقدام مالی «اف‌ای‌تی‌اف» در مورد موضوعات مربوط به تأمین مالی تروریسم در حوزه بانکی انجام داده و این توافقات در حال اجراست، اما نگرانی‌های فوق‌العاده جدی و امنیتی در خصوص آن وجود دارد.

اعتدالی که وجود ندارد

۴- ویژگی دیگر دولت این است به رغم ادعای اعتدال و ادعای استقلال از دو جناح اصلی سیاسی کشور و استفاده از ظرفیتهای هر دو جناح، عملاً می بینیم که دولت هم به لحاظ گفتمان و هم به لحاظ سازمانی به سمت اصلاحات گرایش پیدا کرده و ازآنها تبعیت و پیروی می کند و احتملاً در انتخابات۹۶ این گرایش تشدید خواهد شد در واقع استقلال سیاسی و گفتمان دولت به شدت زیر سئوال رفته است.

دولت بی‌حوصله
۵- بحران کارآمدی از ویژگی های دیگر و مهم این دولت است، یعنی دولت از حیث مشکلات واقعی مردم که خودش را به شکلهای مختلف از جمله نظرسنجی ها نشان می دهد، مسائلی که در صدر اولویتهای جامعه قرار دارند از حیث نحوه رسیدگی به اینها و حل این مشکلات و یا لااقل تخفیف این مشکلات، دولت به طور کامل می شود گفت که شکست خورده است.

هیچ مشکل اجتماعی و اقصادی نبوده که در این سه سال دولت یک ورود موفقی به آن داشته باشد و بتواند یک باری را از دوش مردم سبک کند. دولت به شدت مشکل اجرایی و عملیاتی دارد، حتی در مواردی که می‌داند می خواهد چکار کند، ابزارهای لازم و حوصله لازم، مهارت و توانایی لازم برای رسیدن به اهدافش را ندارد.

مثلاً می بینیم که دولت برای حل مسئله ای مثل تورم و رکود می‌آید درب منابع را بر روی مردم و صنایع می‌بندد که این اقدام منجر به عمیق شدن رکود شده است.

در واقع دولت برای حل مشکلات مردم ساده ترین راه را انتخاب می کند و دلیلش نیز این است که اساساً کسانی که در این دولت کار می‌کنند حال و حوصله و توانایی رفتن راههای دشوار و خلاقانه را برای حل مشکلات ندارند.

دولت به کدام سمت و سو می‌رود

به نظر می‌رسد این وضعیت تغییر نخواهد کرد، چون دولت فاقد کارنامه است لذا تلاش می کند تا صورت مسئله های موجود را تخفیف کند و برای پوشاندن ضعفهای عملکرد خود، شوک تولید کند و شوکهایی به فضای اجتماعی و سیاسی وارد نماید. همین تمرکزی که دولت روی کنسرتها انجام داده است هیچ دلیل منطقی ندارد جز اینکه دولت بخواهد ناکارآمدی و ضعفهای خود را در حوزه های اقتصادی و حتی در حوزه سیاست خارجی و دیپلماتیک و به ویژه برجام پوشانده شود و توجهات به سمت دیگری جلب بشود و یقیناً این روند تا نزدیک های انتخابات تشدید نیز بشود.