قبح‌شکنی در تئاتر به اسم گریم و وفاداری به متن!

نمایش «پینوکیا» نوشته «استفانو بننی» نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار ایتالیایی، پنج‌شنبه(۱۵ مرداد) به کارگردانی شهره سلطانی در تماشاخانه ایرانشهر و البته با گریم و ظاهر زننده بازیگران زن حاضر در آن روی صحنه رفت.

این نمایشنامه به تبع اینکه خالقی اروپایی و مشخصات ایتالیایی به اسم «استفانو بننی» دارد، طبیعی است که فضا و میزانسن‌هایی با رویکرد و جهان‌بینی خالقش داشته باشد. اما نوع گریم و لباس‌های بازیگران این نمایشنامه آنقدر زننده و غیرقابل توجیه است که هیچ تفاوتی نسبت به اجرای همین نمایش توسط بازیگران غیرمسلمان و در کشوری غیر از کشور خودمان- که رعایت حدود و الزامات شرعی واجب و ضروری نیست- ندارد.

استفاده بازیگران زن این تئاتر از کلاه‌گیس‌هایی به شدت طبیعی! و نوع پوشش ظاهریشان آنقدر طبیعی است که واقعی به نظر می‌رسند! سیاوش طهمورث چند وقت پیش ضمن ابراز انتقاداتی درباره حوزه مدیریتی تئاتر کشورمان گفته بود «در این چند سال اخیر برخی از دوستان به اسم کار مدرن مزخرفاتی روی صحنه می‌برند که شرم‌آور است. شما اول مدرنیته را تعریف کن بعد کار مدرن انجام بده.» گذشته از نکات درست و دقیقی که در اظهارات طهمورث وجود دارد، می‌توان همین گفته وی را با شمایل اجرای نمایشی مثل «پینوکیا» و ظاهر غلط‌انداز و زشت بازیگران زن این نمایشنامه تطبیق داد.

البته استفاده از این نوع گریم و ظاهر در چند وقت اخیر که ظاهراً یک کشف جدید! برای بستن دهان قانون و منتقدان محسوب می‌گردد، مصادیق و نمونه‌های بسیار زیادی در حوزه تئاتر و ظاهر بازیگرانش به خصوص بازیگران زن پیدا کرده است.

در این نمایش شهره سلطانی و پرستو گلستانی به عنوان دو بازیگر زن حاضر در نمایش سعی کرده‌اند آنقدر ظاهری شبیه به اصل نمایش بگیرند که فراموش کرده‌اند قرار است این کار برای مخاطب ایرانی و در کشور ایران اسلامی روی صحنه برود و اجرا شود!

منطق این استدلال تعمیم و تبیین داشتن نگاه دگم نسبت به نمایشنامه‌های خارجی نیست. بلکه منظور این است که وفاداری به متن بسیار مهم‌تر است و ارجحیت دارد به ظاهرسازی! چه اینکه اگر قرار باشد بگوییم در این نمایش از کلاه‌گیس‌هایی استفاده شده که فرقی با موهای واقعی بازیگر زن نمایشنامه ندارد!

می‌شود از فردا دیگر خانم‌های جامعه نیز با به سر کردن کلاه‌گیس و به بهانه اینکه گریم و پیرایش است به خیابان‌ها بیایند! نکته اینجاست که متأسفانه به اسم تئاتر در برخی از سالن‌های نمایش متعلق به زیر مجموعه‌های وزارت ارشاد، کارهایی روی صحنه می‌رود که انگار غایت و هدفی جز تقلید و بازتولید رفتارهای خلاف اخلاق و شرع موجود در نمایشنامه آن هم به اسم وفاداری به متن و چنین بهانه‌های بلاوجهی نداشته و ندارد.