زیر بناى ولایت

و زیر بنا و سرّ آن همه فداکارى و جانبازى شیعه در طول تاریخ همین شناخت و همین یافت برهانى و عینى است.

1 - او مى‏داند که ولى بیش از او به او علاقه دارد.
2 - و بیش از او به منافع او آگاهى دارد، لذا امر او را هر چه باشد مى‏پذیرد و دستور او را هر چه باشد گردن مى‏نهد و حتى به میان آتش مى‏نشیند و به استقبال مرگ مى‏رود. مگر نه این است که مى‏میریم؟ پس بگذار مرگى را انتخاب کنیم که زندگى‏هایى را بارور کند و بهره‏هایى بیاورد. مگر نه این است که ما از کسى چیزى اطاعت مى‏کنیم، پس بگذار اطاعت از آگاهِ دلسوز و مهربان باشد.

شناخت آگاهى و دلسوزى، اطاعت را، تسلیم را بدنبال مى‏کشید و مالک مى‏دانست که ولى بیش از خود او، او را دوست دارد. علاقه‏ى من به خودم، علاقه‏ى مالک به خودش، یک علاقه غریزى است و علاقه‏ى على، علاقه‏اى از روى وظیفه است. مالک خودش را براى خودش مى‏خواهد و على مالک را براى خدا مى‏خواهد. و تفاوت علاقه‏ها به همان اندازه است که انگیزه‏ى علاقه‏ها با هم تفاوت دارند.

و آنها مى‏دانستند و مالک مى‏دانست که ولىّ بیش از او به منافع او آگاهى دارد. آخر دید ما محدود است، خیلى که ببیند بیش از این گذرگاه هستى؛ این محدوده‏ى هفتاد ساله و این فرصت از زمان را نمى‏بیند؛ از قانون‏ها از عوامل حاکم بر تمام هستى آگاهى ندارد و چه بسا که آنچه در این محدوده و در این هفتاد سال مفید باشد در مجموعه‏ى حیات‏ها و زندگانى‏هاى ما جز ضرر چیزى نداشته باشد.

ضرر یا نفع یک پدیده را به یک روز و دو روز آن کشف نمى‏کنند. چه بسا یک دارو یک غذا یک سیگار که امروز در من شور و حال و خوشى هم بیاورد اما در مجموعه‏ى عمر من به ضرر و زیان بینجامد.
انسان پس از گسترش دانش‏هایش اگر چیزى را بدست بیاورد و چیزى را کشف کند، همانهایى است که تجربه‏اش کرده و با آن روبرو بوده است و چه بسیار عوالمى که هنوز به آن نرسیده‏ایم و تجربه‏اش نکرده‏ایم و چه بسیار مراحلى که هنوز از آن بى‏خبریم و غافلیم.

و بخاطر این محدودیت در دید و این وسعت در دیدگاه هستى است که انسان، به سوى خدا مى‏شتابد و از او مى‏پرسد و از او مى‏پذیرد. او که به تمام هستى آگاه است؛ از تمام نفع‏ها و ضررها و از تمام اثرها؛ اثر یک غذا بر تمام سلول‏ها، آن هم نه در یک سال و دو سال و هفتاد سال و در این محدوده‏ى هستى و در این عالم؛ که در تمام طول راه، تا بینهایت.

انسان هنگامى که تمام راه را رفت، آنگاه مى‏یابد که اثر یک نگاه، اثر یک خیال، اثر یک تصمیم، بر تمام هستى و بر تمام عوالم تا چه اندازه بوده است و آنگاه مى‏یابد که چقدر بر اثر بى توجهى و سرکشى ضرر کرده و زیان دیده است و آن روز بانگ برمى‏دارد و ناله مى‏کند که: یا حَسْرَتا عَلى ما فَرَّطْتُ فى جَنْبِ اللّه و إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السّاحِرین.«1»

اما امروز خیلى هم که دوربین به دست بگیرد و از وسایل علمی اش کمک بستاند بیش از این محوطه، بیش از این عالم را نمى‏بیند و نمى‏یابد و تجربه نمى‏کند. از این رو از آنچه از عوالم بعد مى‏گذرد و از آنچه یک نگاه و یک لبخند و یک غذا و یک مشروب بدنبال مى‏آورد نه در این محدوده بلکه در آن وسعت و در آن مرحله بیگانه است.

این پیداست که ناچار با وحى آشنا مى‏شود و از خدا مدد مى‏گیرد. و خدا روح‏هایى را از پلیدى جدا کرده و به عصمت رسانده و او دل‏هایى را با نور و با فرقان«2»، همراه نموده و او براى آنها از تمام هستى حکایت کرده و بر طبق قانون‏هایى که بر تمام هستى، در تمام راه انسان حاکم هستند، قانون‏هایى گذاشته و دستورهایى داده و به آنها سپرده است.

و مالک که این همه راه یافته، سرسپرده‏ى روحِ معصومِ آگاهِ مهربان مى‏شود و ولایت او را به عهده مى‏گیرد. و این ولایت و سرسپردگى است که بر اساس این همه شناخت و برهان و منطق استوار است. و این ولایت است که ادامه‏ى توحید است و این ولایت است که آن همه فداکارى و از خود گذشتگى و تسلیم را به دنبال مى‏آورد. و براساس این ولایت است که مالک طرز خوابیدن و بیدار شدن و خوردن و آشامیدن و رفتن و آمدن و نگاه کردن و نشستن و ایستادن و مسافرت کردن و معاشرت کردن و و و تمام رفتار و گفتار و پندار خود را از ولى مى‏پرسد و از او مى‏گیرد. و همان طور که من وقتى مى‏یابم که فلان مکانیک آگاهى و دلسوزى دارد، تمام اجزاء ماشین را تحت اختیار او مى‏گذارم و تمام مسایل را از او مى‏پرسم و از او مى‏گیرم.

آنها که ولایت را قبول کردند، آنهایى هستند که یافتند ماشین پیچیده‏ى وجود آنها را امام و ولى بهتر از خود آنها رهبرى مى‏کند و در این راه شلوغ هستى که اعمال و افکار انسان غوغایى بپا کرده، او بهتر انسان را به مقصد مى‏رساند و نجات مى‏دهد.
و توضیح این ولایت و سرسپردگى در همین آگاهى نهفته است. وجود ما، جسم ما، جان ما، براى خداست و از اوست. هر کس که اینها را بهتر به کار بگیرد، در اینها حق تصرف دارد. و همین است که رسول خدا و پیشوایان اولویت دارند. به تصرف در هستى ما، سزاوارتر از ما هستند. و همین است که پدر بر فرزند و بر اموال فرزند ولایت دارد و حق تصرف دارد.

و در این هنگام و پس از آن همه توضیح مى‏توانم بگویم که چرا ولایت بزرگترین نعمت‏هاست و بالاترین نعمت‏هاست و به تعبیر قرآن متمم نعمت‏هاست؛«3» چون این مقام ولایت است که تمام نعمت‏ها را به کار مى‏گیرد و به جریان مى‏اندازد و این مقام ولایت است که تمام استعدادها را شکفته مى‏کند و بارور مى‏نماید، درست مثل اینکه من یک کارخانه‏ى بزرگ وسیع را دارا باشم اما از طرز کار و طرز بهره‏بردارى از آن بى‏خبر باشم. این کارخانه که مى‏تواند در روز، بى نهایت به من سود برساند، بر اثر نبود آگاهى و جهالت من، یک بار سنگین مى‏شود که به مرور زمان مرا از پاى در مى‏آورد و خودش هم مى‏پوسد و هدر مى‏شود. یک مهندس آگاه و مهربان متمم این کارخانه‏ى وسیع و عظیم است. بدون او این همه نعمت، این همه استعداد، راکد مى‏ماند و حتى به هدر مى‏رود و ضایع مى‏گردد. ولایت او و سرپرستى اوست که نعمت‏هاى نهفته و سودهاى پیچیده در کارخانه را آشکار مى‏کند و به جریان مى‏اندازد. و این ولایت متمم آن همه سرمایه و آن همه نعمت است.

و این مقام ولایت است که از دل آن عرب‏هاى خون‏ریز تهدیست، از دل آن مردان محدود گرفتار، روح‏هایى را بیرون کشید که تمام هستى را در یک گام طى کردند و حتى به بهشت قناعت نورزیدند.

این مقام ولایت است که از ابوذر که براى هیچ زنده بود و براى هیچ مى‏مرد، ابوذرى بیرون کشید که براى حق زنده بود و براى او مى‏مرد و حتى تنها مى‏مرد.

و این مقام ولایت است که از بلال، بلالى که تا دیروز افتخارش به اربابش بود، بلالى آفرید که رویا روى اربابش مى‏ایستاد و او را پست و حقیر و محدود مى‏دید و به راهنماییش همّت بسته بود و براى مبارزه‏اش آماده گشته بود.

و این مقام ولایت است که از سلمان، این کویر تشنه و این مسافر پایدار، دریایى ساخت، دریایى از عظمت و آگاهى و عشق.

و این مقام ولایت است که استعدادهاى بشر را بیرون ریخت و خلق کریمه و استعدادهاى خوب او را شکوفا کرد«4» و از بشر، انسان بیرون کشیدو او را از ظلمات نفس، از ظلمت خلق دنیا، از هواها و حرف‏ها و جلوه‏هاى پوچ، به سوى نور هستى هدایت کرد.«5» انسانى که دیگر در سطح غریزه و حرف‏ها و محدودها زندگى نمى‏کرد و با این معیارهاى کم و کوتاه اندازه نمى‏گرفت. 

و انسان یعنى همین، یعنى در سطح وظیفه زندگى کردن، چون این حیوان است که تمام مسایلش با غرائزش حل و فصل مى‏شود، حتى امنیت و رفاه و نظم و عدالت را با غریزه تأمین مى‏کند.

آن نظم و رفاه و عدالتى که در کندو حاکم است هنوز در جامعه‏ى انسانى در شکل‏هاى مختلف کمونیستى و سرمایه داریش، حکومت نکرده و نمى‏کند، مگر هنگامى که بشر از اسارت‏ها از ظلمات از هواها و حرف‏ها و جلوه‏ها آزاد شود و به عظمتى دست یابد که این حقارت‏ها او را در خود نگیرند. و مگر هنگامى که بشر انسان شود.

و در این حد، عدالت که هیچ، حتى انفاق و ایثار هم، رخ مى‏نماید و آشکار مى‏شود.

و این است که، آنهایى که بیشتر از رفاه و بالاتر از عدالت و آزادى را مى‏خواهند، باید به غدیر رو بیاورند و از این جام سیراب شوند.

---

 

1- زمر، 56.

2- یجعل لکم نورا تمشون به، حدید، 28/ کافى ج 1، باب الحجه، ح 3/ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقانا. انفال، 29.

3- اَلْیَومَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ و أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتى و رَضیتُ لَکُمُ الاسلامَ دیناً. مائده، 3

4- بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. بحار، ج 67، ص 372

5- اللّهُ وَلىُّ الَّذینَ آمَنوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ الى النُّور. بقره، 257. اللّهُ نُورُ السَّمواتِ و الارض. نور، 35